یشتر مردم از مغازههای کوچک خرید میکنند
بر پایه بررسی ما، قیمتها در مغازههای کوچک و دورافتاده سطح شهر مناسبتر است. شاید آنها میوههای درجه یک نداشته باشند؛ اما قیمت میوههای درجه دو و سه آنها به نسبت مغازههای مرکز شهر کمتر است.
رضا هاشمی میگوید: «من اکثر خریدهایم را از ترهباریهای کوچک انجام میدهم؛ همین مغازههایی که چند تا صندوق میوه درجه دو و سه در مغازه خود گذاشتهاند. اینها مغازهشان زرق و برقی ندارد؛ اما انصافشان بیشتر است.»
مشتری دیگری در خیابان امام حسین، تقریباً از همه میوهها، حدود یک کیلویی برداشته و میگوید: «قیمت میوهها روز به روز بیشتر میشود؛ اما من معتقدم اگر از میوهام بزنم، به سلامتیام ضربه زدهام. به خاطر همین، همیشه به اینجا میآیم. هم قیمتها نسبت به منطقه ما مناسبتر است و هم همه چیز دارند و بسته به پول هفتهام، میوه درجه یک، دو و یا سه را برای یک هفته میخرم.»
وی ادامه میدهد: «به جرئت میگویم در نیریز نظارت نیست؛ اگر هم باشد چون شهر کوچک است، همه همدیگر را میشناسند. تا وقتی بازرس میآید و اینجا است، قیمتها طبق تابلو است و میوهها درجهبندی دارد؛ اما بازرس که نباشد، قیمت همه میوهها یکی میشود.»
بار روی زمین نمیماند
سجاد پارسایی عمدهفروشی دارد و معتقد است خریدشان نسبت به گذشته فرقی نکرده؛ آنها هر روز بار میآورند و چون دیگر مغازهها به صورت عمده از آنها خرید میکنند، بار آنها روی زمین نمیماند. در عین حال از نظر خرید مردم میگوید: «الان در بدترین فصل برای خرید میوه هستیم؛ چون میوههای تابستانه در حال جمع شدن و میوههای پاییزه نوبرانه هستند؛ قیمتها به شدت بالا رفته و مسلم است که خرید مردم کمتر میشود.»
میزان خرید میوه مردم به شدت کم شده است
احمد کرمینژاد در کنار یک میوهفروشی در بولوار شهید زردشت ایستاده است. او میگوید: «من 30 سال قصابی کردم.از آن جایی که اوضاع اقتصادی همه خراب شد، نتوانستم ادامه بدهم. مغازه را به مرغفروشی تغییر دادم. باز هم برای تأمین مخارج زندگی کم میآورم. میوه از سبد خرید ما حذف شده و خیلی کم پیش میآید که بتوانیم میوه خوب بخریم. مثلاً من این هفته فقط سیبزمینی، پیاز و گوجه توانستم بخرم.»
آقای جعفرزاده کنار یک میوهفروشی در بولوار شهید سلیمانی ایستاده است. میگوید: «من قبلاً بدون این که میوه را قیمت کنم، از هر کدام سبدی میخریدم. پیاز یا هویج را همیشه به صورت توری بزرگ میخریدم؛ اما الان اول قیمت را میپرسم و بسته به قیمت، خرید میکنم.»
او که خود کشاورز است، ادامه میدهد: «من از دل کشاورزان خبر دارم؛ طرف یکسال کارکرده، کارگر گرفته، هزینه زیادی بابت آب، سم و کود داده، اما دلال با قیمت پایین از کشاورز میخرد و در میدان با قیمت بالا میفروشد. کشاورز بدهی دارد و محصولش خراب میشود. مجبور است آن را زود بفروشد و به این قیمت راضی میشود. این مشکلِ منِ فروشنده یا خریدار و مغازهدار نیست؛ مشکل از مسئولانی است که بر هیچ کاری نظارت ندارند. چرا کشاورز باید به دلیل بدهکاری زیاد محصولش را ارزان بفروشد؟ چرا مردم کشور ما باید به سختی میوه مورد نیاز خود را بخرند؟»
منصور بذرپاش میگوید: «من میوهام را میخرم؛ اما کم و به تعداد اعضای خانواده برمیدارم. باید این فرهنگ در جامعه جا بیفتد که وقتی مشتری میآید و از هر میوه چندتا دانه برمیدارد، به او نگاه چپ نیندازیم. الان، کار و درآمد کم شده؛ اما همه چیز گران. باید امروز را بگذرانیم تا ببینیم فردا چه پیش میآید.»
خرید میوه با چه قیمتی؟
مردی که خودش را معرفی نمیکند، میگوید: «مسئولان بین ما زندگی نمیکنند که از درد ما بدانند. برای آنها چه فرقی میکند موز کیلویی 100 هزارتومان باشد یا 20 هزارتومان؟ طرف مستأجر است، سه بچه مدرسهای دارد. درس بچه واجبتر است یا میوه؟ مسلماً این خانواده از میوه فرزند خود میزند. من خودم کارمند هستم و دستم به دهانم میرسد؛ با این وجود، از خیلی نیازهایم زدهام. برای مثال من نمیتوانم به فرزندم آبهویج بدهم. بچهای که صبح تا ظهر با گوشی درس میخواند و عصر تا شب با این گوشی بازی میکند یا تلویزیون و برنامه میبیند، برای سلامتی چشمش نیاز است آبهویج بخورد. اما با چه قیمتی؟ »
علیاکبر بردی که در بولوار شهید سلیمانی مغازه میوه و ترهبار فروشی دارد، میگوید: «مشتری دارم که آخر شبها میآید و از بین میوههای دورریز برای خودش میوه جمع میکند. من میبینم قدرت خرید مردم پایین آمده، به خاطر همین میوههای گران و نوبرانه نمیآورم. چون میدانم در این محله کسی دنبال میوههای نوبرانه و گران نیست؛ کسی هم که خریدار باشد، در سطح شهر هرجایی میتواند برود و خرید کند.»
سطح خرید فروشنده و خریدار پایین آمده است
از مغازهداران بالاشهر است که تمایلی به معرفی خود ندارد.میگوید: «بازار خراب است. ما مشتری داشتیم که میآمد و صندوق عقب ماشین را از میوه پر میکرد؛ اما الان از هر میوه به اندازه تعداد اعضای خانواده برمیدارد. »
در این بین، بعضی از مردم میگویند برخی فروشندهها ترازوی دیجیتال را دستکاری میکنند و یا قیمت واحد میوه را به سرعت و دور از چشم مشتری بالاتر میزنند. وقتی از او صحت این را میپرسم، میگوید: «کاملاً اشتباه و غیرمنطقی است و اصلاً چنین کاری را نمیشود انجام داد.»
میوهفروشی واقع در خیابان امامخمینی شلوغ است. خانمی قصد جداکردن موز از خوشه را دارد که صدای فروشنده بلند میشود که: «برای خرید دو دانه موز تا الان به چند خوشه دست زدی؟»
خودم را که معرفی میکنم، تمایلی به صحبت ندارد. اعصابش خرد است و میگوید: «ما میوه را خدا تومان از میدان میخریم و اینجا مرتب میچینیم. دو سه مشتری به آنها دست بزنند، زود پوسیده میشود و دیگر کسی نمیخرد.»
سالی یکبار میوه نمیخرند
محمد بیگی میگوید: «من نمیدانم دولت چه فکری میکند و مردم به چه زنده هستند. نه میشود گوشت خرید، نه لبنیات و نه میوه. من خودم یک فرزند دارم و زندگیام سخت نیست. خیلی از مردم سالی یکبار انبه، موز و ... نمیخرند؛ یعنی وسعشان نمیرسد. وگرنه کدام پدر است که نخواهد شادی و سلامتی فرزندش را ببیند. من کارگر داشتم که یک ماه برایم کار کرده، پول کارکرد ماهش یا پول قسط شده یا کرایه خانه. قسم میخورد هنوز امسال نتوانسته هندوانه بخرد.»
حجت نمایانی یکی دیگر از فروشندگانی است که هفتهای سه بار به میدان میوه و ترهبار شیراز میرود. میگوید: «هم سطح خرید مردم پایین آمده و هم خرید خود ما. الان به این مغازه نگاه کن؛ ما 100 میلیون میوه اینجا خواباندهایم و اصلاً به چشم نمیآید. چون به صورت عمده میفروشیم، برایمان زیاد سخت نیست. اما وضعیت مغازههایی که جزئی میفروشند، خیلی بد است. چون میوه زود خراب میشود، نمیتوانند برای چند روز بار بیاورند و کرایه بار و رفتن به میدان هم وقتگیر و هزینهبر است. ما مشتری داریم که خریدش فقط گوجه، سیبزمینی و پیاز است؛ اما بعضیها نه، اصلاً برایشان فرقی نکرده و بدون این که قیمت بگیرند، پلاستیک را پر از میوه میکنند و کارت میکشند.»
سفرههای مردم خالی است
جمیله اورنگ تنها زندگی میکند و علاقهای به میوه ندارد. میگوید: «من خودم خیلی کم میوه مصرف میکنم و قیمتها اصلاً در دستم نیست. فقط از طریق اخبار و برنامههای تلویزیون متوجه گرانی میشوم...
اما با این وضعیت پیش آمده، گرانیها و حقوق کم، میدانم سفره مردم خالی است و باید دولت فکری به حال خانوادههای ضعیف کند.» یارانه یک ماه، پول یک کیلو میوه علیرضا خوشاقبال یک روز در میان برای آوردن میوه به میدان میرود. میگوید: «الان حتی افراد ثروتمند، به صورت کیلویی میوه میخرند. یارانه یک ماه، پول دو کیلو میوه نمیشود.
80 درصد مشتریانی که میآیند و قیمت میگیرند، از بین ده قلم جنس شاید سه مورد را خرید کنند. مردم از لحاظ مالی فلج شدهاند. من خودم به عنوان یک فروشنده قدرت خریدم پایین آمده است. قبلاً شیراز در میدان ترهبار کار میکردم. خیلی لاکچری زندگی میکردم و میتوانستم به بهترین رستوران بروم و ... ولی الان نه! سطح درآمد برای همه پایین آمده است.»
با توجه به گفتههای خریداران و فروشندهها و مشاهده وضعیت میوهفروشیها با یک حساب سرانگشتی میتوان گفت خرید بیشتر مردم کم شده است و خریدار، فروشنده و کشاورز همه ناراضیاند. اکثر میوهها درجه دو و سه هستند و فروشندگان هم دلیل آن را استقبال کمتر خریداران از میوههای درجه یک میدانند.
*** در خبری که اخیراً در خبرگزاری فارس درج شده، سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه در گفتگو با خبرنگار سلامت گفته است که هر فرد ایرانی روزانه باید بین ۲ تا ۵ واحد میوه مصرف کند،که هر واحد میوه حدود ۱۰۰ گرم و هر ۱۰۰ گرم نیز ۶۰ کالری ایجاد میکند. پس با این حساب، یک خانواده 4 نفره باید حداقل هر روز 800 گرم تا 2 کیلوگرم میوه بخورند.
سرانه میوه یک روزه خانواده چهارنفره حال اگر ما 5 میوه را سیب، پرتقال، موز، انگور و خیارسبز در نظر بگیریم، و با توجه به این قیمتها (هر کیلوگرم): سیب: بین 8 تا 10 هزارتومان انگور: 16 تا 18 هزارتومان لیموشیرین: 15 تا18 هزارتومان موز: 29 تا 31 هزار تومان خیارسبز: 10 تا 11 هزار تومان با یک حساب سرانگشتی، حدود 10 هزار تومان هزینه میوه یک روز هر فرد و نزدیک به 40 هزار تومان برای یک خانواده 4 نفره است. اگر فردی قصد خرید چند قلم از میوههای فصل و نوبرانه را داشته باشد، باید بین 20 تا 40 هزار تومان هزینه کند.
مشت نمونه خروار است خسرو ضیغمی از باغداران پرسابقه شهرستان است. میگوید: «امسال به دلیل سرمازدگی، همه محصولاتمان خراب شد. اما سالهای قبل، محصولات با کیفیت و مرغوبی داشتیم که به بازار عرضه میکردیم. بهترین محصول «به» را در شهرستان و حومه داشتیم که با قیمت 5000 تومان به میدان فروختیم. اما خدا شاهد است، همین هم دست من را نگرفت. چون خرج و مخارج دیگری مثل سبد، کارتن، کارگر برای بستهبندی و ... هم به آن اضافه شده بود.
ولی آنها همین محصول را یکیدوهفته بعد به قیمت 11 تا 12 هزارتومان به مردم میفروختند که منصفانه بود این محصول با قیمت 7500 تومان در بازار عرضه و به دست مشتری برسد. امسال نیز همین آش و همین کاسه است؛ همان طور که گفتهاند، مشت نمونه خروار است.» تولیدکنندگان نیاز به حمایت دارند افسانه بگی از تولیدکنندگان قارچ در شهرستان است که دل پری از مسئولان جهاد کشاورزی دارد و میگوید: «تولیدکنندگان نیاز به حمایت دارند. متأسفانه جهاد کشاورزی شهرستان نه بر کار ما نظارتی دارد و نه در حل مشکلات، ما را حمایت میکند. حتی قرار شد به مشاغلی که در دوران کرونا زیاندیدند وام تعلق گیرد که متأسفانه جواب درستی دریافت نکردیم.»
ادامه میدهد: «ما در نیریز فروش مستقیم داریم و معمولاً قیمت بسته به نوع قارچ تغییر میکند. مثلاً امروز17 مهرماه ما هر کیلو قارچ را بین 37 تا 43 هزارتومان به مغازهدار میدهیم و آنها نیز 7 تا 10هزارتومان روی آن میکشند و به مشتری میفروشند. به نظرم فروششان منصفانه است. چون قارچ خیلی زود خراب میشود و مغازهدار بعد از 24 تا 48 ساعت اگر آن را نفروخت، خراب میشود و قابل خوردن نیست.»
دلالان و تجّار بیشترین سود را از این بازار میبرند منصور هوشمند نزدیک به 25 سال است که در زمینه کشت و برداشت زیتون کار میکند، میگوید: «من زیتونهای خام را کیلویی 20 هزارتومان به میدانهای فسا و شمال میفروشم؛ ولی الان در بازار قیمت 30 تا 50 هزار تومان است. نمیتوانیم بگوییم که باید با چند درصد سود بفروشند، چون به انصاف فروشنده بستگی دارد. زیتونها به خوب و بد تقسیم میشوند و سپس طبق کیفیت، با قیمتهای متغیری به فروش میرسند که این وسط بیشترین سود را دلالان میبرند که زیتون را فرآوری و با قیمتهای بالا در شمال کشور میفروشند.»
بیشترین زحمت برای کشاورز است از دید عباس بهادر برای تولید یک محصول، بیشترین زحمت و کمترین سود برای کشاورز است. وی از آن دسته تولیدکنندگان انار و پسته است که سالیانه تولید خوبی دارد. میگوید: «ما امسال پسته را به صورت کال و عمده کیلویی 90-50 هزارتومان و پسته خشکشده را با قیمت 190-150 هزار تومان فروختیم که مشتری باید در بازار برای خرید همین پسته کال کیلویی 120-100 هزار تومان هزینه کند. البته آن مغازهدار و دلالی که پسته را با خوشه از ما میخرد، برای فروش، پستهها را دانهدانه کرده و با قیمت بالاتر میفروشد. ولی پسته خشکشده هنوز قیمتگذاری نشده است؛ اما منصفانه آن است که بیشتر از دهدرصد روی قیمت آن نکشند.»
ادامه میدهد:«انار امسال هنوز قیمتگذاری نشده است. اما همان انار را ما به صورت عمده میفروشیم و مغازهدار بعد از چیدن و بستهبندی، با قیمت تقریباً سه برابر میفروشد که به نظرم منصفانه باشد؛ چون هزینههای جانبی مثل حمل بار، سردخانه و کرایه بار دارد. از طرفی انار هم زود خراب میشود.انار درجه دو را با قیمتی که از ما میخرند، میفروشند؛ اما از انارهای درجه یک سود خوبی میبرند.»
کشاورز نه تنها سود نمیکند، بلکه ضرر هم میکند درویش آتشی معتقد است کشاورز نه تنها سودی نمیبرد، بلکه ضرر هم میکند؛ مخصوصاً در زمینه انجیر که امسال هم محصول کم بود و هم از لحاظ کیفیت سیر نزولی داشت. میگوید:«ما انجیر را هر کیلو 70 هزارتومان فروختیم و چک سهماهه دریافت کردیم که شک دارم به موقع پرداخت شود. اما در بازار به دلیل این که درجه یک و دو میکنند، قیمت خیلی بیشتر از چیزی است که از ما میخرند که آن هم به انصاف خود دلال و تاجر بستگی دارد. معمولاً انجیر اگر بستهبندی و فراوری شود، سود خوبی به تاجر و دلال میرساند.»
کشاورزان و باغداران نیز از وضعیت فروش محصول خود ناراضی هستند و معتقدند سود محصولشان به جیب دلالان و تجار میرود. کشاورزی که یک سال باید از درختان مراقبت کند، هزینههای سرسامآور کارگر، سم و آب را به دوش بکشد تا یک محصول خوب تولید شود؛ اما دلال و مغازهدار میآید به صورت عمده و با قیمت کم از کشاورز میخرد و بعد از چند وقت آن را با قیمتی چند برابر به مشتری میفروشد.
این درحالی است که تجار و دلالان نیز علاوه بر هزینه خرید، هزینههای جانبی مانند حمل بار، کرایه، سردخانه و کارگر دارند و این عوامل در کنار هم، باعث گرانی قیمت میوه شده است. به راستی، مسئول این گرانیها کیست؟
بعد از شنیدن صدای مردم، سری به اتاق اصناف زدیم که مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف در زمینه بازرسی و نظارت بر میادین و میوهفروشیها میگوید: «بازرسان واحد بازرسی به دو شیوه رستهای (مغازههایی از یک صنف) و راستهای (مغازههایی که در یک راستا هستند)، بازدید و نظارت را انجام میدهند. با توجه به گزارشات متعدد مردمی و شرایط خاص میوه و ترهبار که جزو اقلام مورد نیاز است، به طور معمول هر روز در نیریز بازرسی صورت میگیرد. از طرفی با توجه به این که میدان میوه و ترهبار مرکزی شیراز از میادین مهم جنوب کشور به حساب میآید، عمده اقلام مرکبات و صیفیجات در سطح شهرستان نیریز هم از این مکان تهیه و خریداری میشود، که با هماهنگی و دستور مدیریت واحد بازرسی و نظارت استان، اتحادیه صنف بارفروشان میوه و ترهبار و بازرسان مستقر در میدان مرکزی شیراز، نرخ عرف روزانه اجناس عرضه شده در سطح میدان را به صورت حداقل و حداکثری تهیه و از طریق سایت اختصاصی بازرسی اعلام میکنند.
به دلیل صادر نکردن فاکتور فروش بعضی غرفهداران میدان و یا ارائه ندادن فاکتور خرید توسط مغازهدار به بازرسان، معیار رسیدگی و بررسی تخلف همین نرخنامه موصوف میباشد.» مهدی ذوالقدر در مورد قیمتگذاری میوههای درجه یک و دو اضافه میکند: «ضمن این که براساس جدول درصد ضرایب سود و هزینههای خردهفروشان کالا مصوبه کمیسیون محترم هیئت عالی نظارت، سود صنف میوه و ترهبار را از ۱۵ تا ۳۰ درصد تعیین شده است. لذا به تناسب، به اقلام درجه ۳ کمترین سود یعنی ۱۵ و درجه یک بیشترین سود تعیینی یعنی ۳۰ درصد تعلق میگیرد. »
وی در مورد قیمتگذاری میوههایی نیز که فروشندگان از گلخانهدارن و باغداران میخرند، میگوید: «با توجه به تکلیف قانون از تولیدکننده محصول تا مصرف کننده نهایی دو مجموعه عمده و خردهفروش تعریف شده است، که طبق مصوبه کمیسیون هیئت عالی نظارت، درصد سود و هزینههای تعیینی عمده فروش ۵ درصد بوده و همان طور که گفته شد، سود خردهفروش هم به تناسب کیفیت ۱۵ تا ۳۰ درصد میباشد. لذا در صورتیکه خردهفروش، واسطه را حذف و مستقیماً از گلخانه یا باغدار اجناس خود را تهیه کند، سود ۵ درصد عمدهفروش در سبد خرید مشتریان لحاظ نمیشود. به همین دلیل مشاهده میکنیم که بعضی واحدهای صنفی یک جنس را به همان کیفیت و نوع به قیمت کمتری از بقیه مغازهها در سطح شهر عرضه میکنند.»
وی ادامه میدهد: «زمان بازدید از مغازهداران در صورت ارائه فاکتور خرید معتبر، به اقلام درجه یک در صورت دستچین کردن توسط مشتریان ۳۰ درصد اضافه میشود. در صورت عدم رعایت این درصد سود، واحد صنفی به استناد ماده قانونی به عنوان متخلف گرانفروش شناخته شده که ضمن رسیدگی، پرونده گزارش تخلف پس از تکمیل جهت صدور رأی به اداره تعزیرات حکومتی ارجاع میگردد. »
مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف شهرستان با اشاره به این که شکایات مردمی از واحدهای صنفی تحت پوشش این اتحادیه در کوتاهترین زمان ممکن رسیدگی میشود، اعلام میکند: «نظارت بر عملکرد این واحدها توسط همکاران ما و بازرسان صنف صورت میگیرد و شکایاتی که به واحد بازرسی به صورت کتبی و حضوری ارائه میشود، مورد رسیدگی و در صورت احراز تخلف تشکیل پرونده میشود. شمارهتلفنهای گویای 53835800 و 53835700 و تلفن همراه 09173325800 برای ارسال پیامک به طور شبانهروزی، پاسخگوی شکایت مردمی است. »